Bałtycki szlak rowerowy R-10

To jedynie 25-kilometrowy odcinek międzynarodowego szlaku rowerowego wokół Bałtyku łączący Świnoujście z nadmorskimi miejscowościami wyspy Wolin. Dalej prowadzi on wybrzeżem Bałtyku w kierunku wschodnim. Szlak R-10 przebiega u nas nieopodal morskiego brzegu, omijając ruchliwe szosy. Jego leśne odcinki poza obszarem zabudowanym mają niekiedy dość trudną nawierzchnię, co wymaga nieco lepszej kondycji fizycznej.

Szlak ma swój początek na połączeniu granicznym Świnoujście- Ahlbeck. Pierwszy odcinek trasy prowadzi ścieżką rowerową wzdłuż ul. Wojska Polskiego. Po dojeździe do usytuowanej z prawej strony stacji Uznamskiej Kolejki Uzdrowiskowej (UBB) szlak skręca w ul. Moniuszki i dociera do świnoujskiej dzielnicy nadmorskiej. Tam jadąc wzdłuż promenady można obejrzeć szereg interesujących architektonicznie zabytkowych obiektów wypoczynkowo-uzdrowiskowych. Historycznie dzielnica ta zaczęła się rozwijać w XVIII w (statusu uzdrowiska nadano miastu w 1824 r.) na gruntach powstałych z cofającego się tam morza. Większość tutejszych pensjonatów pochodzi z przełomu XIX i XX wieku.

Trasa dociera do wschodniego skraju promenady. Prowadzi ulicą Uzdrowiskową wzdłuż morza i lasu, a w część XIX w. zaniedbanego parku zdrojowego, w otoczeniu którego przemierzymy następne dwa kilometry. Park to dzieło Petera Josepha Lenne, który rozpoczął realizacje projektu w 1827 r, ale przerwał go na skutek sporu finansowego z ówczesnymi władzami miasta. W efekcie część parku zarosła samosiejkami. W tym miejscu 12 marca 1944 r. rozegrał się dramat wojenny. Właśnie w parku na koczujący tam tłum niemieckich uchodźców z Pomorza posypały się bomby z „latających fortec” . Tu zginęła większość z 23 tys. ofiar tego nalotu.

W miejscu gdzie kończy się asfaltowa droga szlak rowerowy zjeżdża w prawo. Warto jednak pojechać nieco dalej do placu parkingowego na końcu szosy i dotrzeć plażą do zachodniego falochronu. Na jego końcu stoi bowiem “Stawa Młyny” , czyli popularny „wiatrak” będący symbolem Świnoujścia. To stojący na kamiennym falochronie znak nawigacyjny postawiony w latach 1873-74. Szlak osiąga tu wschodni kraniec wyspy Uznam, przy ujściu Świny do Zatoki Pomorskiej. Stamtąd podążamy leśną dróżką wzdłuż zapiaszczonego w tym rejonie brzegu cieśniny Świna. Docieramy do pierwszych, ceglanych bunkrów zachodniego kompleksu warownego. W jednym z nich mieści się restauracja „Konstelacja” , a w drugim pracownia znanego głównie z ikon malarza - Tadeusza Zielińskiego. Tuż za nimi po prawej stronie rozciąga się obszerny Fort Zachodni wznoszony od 1843 r, który przez ponad wiek bronił wejścia do portu działami kalibru 210 i 150 mm. Tu m.in. stacjonowała jednostka, która w 1939 r. brała udział w szturmie na Westerplatte. Obecnie mieszczą się tam bogate zbiory militarne, zarówno w pomieszczeniach jak i na zewnętrznym dziedzińcu. Skręcamy asfaltową drogą na lewo i dojeżdżamy do krętego brukowanego traktu. Po prawej stronie widzimy zabytkową bramę do zachodniego kompleksu warownego, a my kierujemy się na lewo w stronę cieśniny z widokiem na latarnię, port i jego urządzenia. Dalej jedziemy brukiem ul. Jachtowej w stronę Fortu Anioła. To najefektowniejszy świnoujski fort. Budowany w latach 1855-58 pełnił rolę centrum łącznościowego, a przed II wojną światową mieściło się tu dowództwo obrony powietrznej miasta (wieżyczka na szczycie to podstawa dawnego radaru). Po wojnie sowieci urządzili tam punkt obserwacyjny Floty Bałtyckiej.

Zbliżając sie do centrum miasta mijamy jeszcze tzw. Basen Północny, pełniący obecnie rolę miejskiej mariny. Po prawej stronie widać restaurowany obecnie park zdrojowy ( jego południowo - wschodni kraniec). Po chwili skręcamy w lewo w stronę Świny obok XIX - wiecznego kompleksu dawnej stoczni miejskiej z charakterystyczną wieżą ciśnień. Docieramy do nabrzeża cieśniny. Nieco dalej mijamy zabytkowy budynek z wieżyczką zbudowany w połowie XIX w. To siedziba Kapitanatu Portu Świnoujście. Chwilę potem trasa dociera do przeprawy na wyspę Wolin (dzielnica Warszów) promami typu “Bielik”. Zanim jednak skorzystamy z przeprawy promowej warto zajrzeć do oddalonego o kilkaset metrów Muzeum Rybołówstwa Morskiego (budynek z 1809 r – dawny ratusz miejski).

Po przeprawie promem przez cieśninę Świna, zaraz za dworcem trasa odbija na wschód brukiem ulicy Barlickiego. To dawna szosa główna do Szczecina, obsadzona z obu stron kasztanowcami. Po minięciu osiedla Warszów trasa zakręca i przekracza szlabany przejazdu kolejowego, by ruszyć dalej betonową ulicą “Ku Morzu”

Na końcu długiej prostej tej ulicy o betonowej nawierzchni, szlak R-10 się rozgałęzia. Główna jego trasa skręca w las, w kierunku Międzyzdrojów. Jedziemy tam dobrze utwardzonym traktem leśnym, najpierw na skraju podmokłego lasu, potem przez pagórkowate sośniny. Ok. 1,5 km od tego skrętu docieramy do wydmowego wzgórza, na którym stoi najbardziej monumentalny pohitlerowski bunkier - słynny “Dzwon”. Wysoki na 20 m dalmierz artyleryjski kierował kiedyś ogniem dział baterii “Goeben”. Teraz z 10 -metrową dobudówką "Dzwon" zaadaptowany jest na przeciwpożarową wieżę obserwacyjną Nadleśnictwa Międzyzdroje.Stąd szlak prowadzi dalej na wschód, do Międzyzdrojów , cały czas w otoczeniu sosnowego lasu po niewielkich pagórkach.

Natomiast pięciokilometrowa odnoga szlaku prowadzi dalej „betonką” do zachodniego skrawka wyspy Wolin Tam możemy obejrzeć Fort Gerharda (Wschodni) z II połowy XIX w, który służył armii pruskiej blisko 100 lat, a później korzystała z niego armia polska i sowiecka. Opiekę nad tym obiektem sprawuje Towarzystwa Naukowego im. Karola Estreichera, które przywróciło fort do życia, po latach zapomnienia. Drugi wspaniały obiekt godny zwiedzenia to latarnia morska ( zbudowana w 1857 r. i mierząca 64,8 m – najwyższa nad Bałtykiem). W latarni są również do zwiedzenia ekspozycje morskie. Powracamy znów tą samą drogą i idąc jeszcze dalej na zachód betonową drogą docieramy do brzegu wyspy Wolin i wieńczącego go, liczącego 1,4 km falochronu zachodniego. To znakomite dzieło wieku XIX zbudowane w latach 1818-1823 z ociosanych głazów i betonu wżynające się w Zatokę Pomorską.