19.07.2010 15:30

Po wystąpieniu Dziwnowa

Egzystencja ZGWW zagrożona?

Rozmowa z Rafałem Wolnym, przewodniczącym Zarządu Związku Gmin Wyspy Wolin, który w przyszłym roku będzie świętował 20-lecie istnienia. Jeśli dotrwa. Pod koniec czerwca br. Rada Miejska Gminy Dziwnów (jednego z trzech członków obok gmin Międzyzdroje i Wolin) podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia ze struktur ZGWW. Pozostali członkowie zastanawiają się, że czy dalszy byt związku w tej sytuacji nie jest zagrożony.

Wyspiarz niebieski: W przyszłym roku minie 20 lat działalności ZGWW. Jakie są główne założenia Związku?

Rafał Wolny: Związek, jako specjalistyczna jednostka samorządowa, został powołany do życia w 1991 roku, a więc w przyszłym roku minie 20 lat działalności. Zadania statutowe objęły kompleksowe zabezpieczenie środowiska naturalnego przed degradacją, między innymi poprzez budowę brakującej infrastruktury technicznej. W tym celu powstał „Program kompleksowych przedsięwzięć proekologicznych na Wyspie Wolin”. Był to jeden z pierwszych takich programów w kraju, który miał i nadal ma na celu zrównoważony rozwój. Ponadto założeniem Związku jest również wspieranie turystyki, promowanie regionu, edukacja ekologiczna.

Wn: Jakie inwestycje i za jaką kwotę udało się przez te lata Związkowi zrealizować?

R.W.: Związek zrealizował inwestycje służące ochronie środowiska naturalnego wyspy Wolin, umożliwiając utrzymanie i rozwój funkcji turystycznej regionu. Inwestycje te obejmują m.in. wysokosprawne biologiczne oczyszczalnie ścieków w Wolinie, Międzyzdrojach, Międzywodziu oraz w Wapnicy. Wybudowano systemy kanalizacji sanitarnej niezbędnej do zapewnienia poprawnej pracy oczyszczalni, w tym ok. 70 km systemów magistralnych. Przeprowadzono kompleksową gazyfikację miasta Międzyzdroje, obejmującą ok. 36 km sieci gazowej średniego ciśnienia wraz z ok. tysiącem przyłączy do budynków.

Równocześnie przygotowano projekty budowlane na dalsze inwestycje tj. budowę ujęcia oraz stacji uzdatniania wody Kodrąbek, budowę systemów kanalizacji i inne. Środki na ww. inwestycje pochodziły z rozlicznych źródeł m.in. ze środków krajowych uzyskanych na szczeblu wojewódzkim i centralnym, z budżetów gmin członkowskich oraz w większej części z funduszy zagranicznych takich jak Program Współpracy Przygranicznej Polska – Niemcy, Polska Region Morza Bałtyckiego, Fundacja EkoFundusz, Duńska Agencja Ochrony Środowiska, WFOŚiGW, NFOŚiGW, ARiMR. Dodatkowo Związek otrzymywał wysokie nagrody za realizację programów inwestycyjnych co dalej inwestował.

W sumie pozyskane środki tj. ok. 60 mln zł z czego ponad 54 % stanowią środki zewnętrzne, dotacja z budżetów gmin to ok. 30 %. dodatkowo udział preferencyjnych pożyczek w wysokości 16 % Powyższa struktura była w owym okresie niemałym osiągnięciem

Wn: Jaka jest struktura Związku?

R.W.: Organami Związku są: Zgromadzenie Związku, które jest organem stanowiącym i kontrolnym Związku. Składa się z 12 delegatów po 4 z każdej gmin. W skład Zgromadzenia wchodzą Przewodniczący Rad oraz Radni lub osoby delegowane przez poszczególne Rady. Zarząd Związku, który jest organem wykonawczym Związku. W skład Zarządu wchodzi Przewodniczący Zarządu wybierany przez Zgromadzenie oraz trzech członków tj. burmistrzowie gmin uczestników Związku. Ponadto do organów Związku zalicza się Komisję Rewizyjną oaz Radę Naukową.

Związek obecnie zatrudnia 4 osoby z czego jedna przebywa na długotrwałym urlopie wychowawczym. Działalność Związku finansowana jest ze składek członkowskich gmin. Zadania inwestycyjne określane są przez pracowników merytorycznych zgodnie z obowiązującymi wytycznymi i konsultowane ze Zgromadzeniem.

Wn: Od kiedy pełni Pan funkcje przewodniczącego ZGWW?

R.W.: Obecnie funkcja ta została rozdzielona zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym. Od grudnia 2007 r. pełniłem funkcję Przewodniczącego Związku, a od września 2009 r. pełnię funkcję Przewodniczącego Zarządu Związku. Należy nadmienić, że przede mną funkcję tą pełniła Pani Ewa Halicka oraz Pani Urszula Jakuczun inicjatorka powstania Związku i osoba, której wiele zawdzięczamy.

Wn: Od kiedy jest przygotowywany, na jakim jest etapie i jakich dokładnie inwestycji dotyczy projekt pn. „Uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej na obszarze Związku Gmin Wyspy Wolin”?

R.W.: Projekt, jak sama nazwa wskazuje dotyczy uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej na obszarze Związku Gmin Wyspy Wolin. Projekt ten w różnym kształcie przygotowywany jest od lat, jako kontynuacja przyjętego na początku Programu, o którym mówiłem wcześniej. Przygotowany kompleksowo został złożony i wpisany jako jeden z pierwszych do realizacji w ramach programu ISPA jednakże z uwagi na wymagalny fakt posiadania jednego operatora nie przystąpiono do jego realizacji. Ówczesne władze być może obawiały się wspólnego operatora, stąd Związek nie mógł otrzymać dofinansowania. Przyszedł kolejny okres programowania na lata 2007 – 2013 w ramach POIiŚ, który umożliwił Związkowi dalsze starania o środki unijne. W czasie tym od 2007 r. związek otrzymał od NFOŚiGW pomoc techniczną z Funduszu Spójności w wysokości ponad 70 tys. euro na dokumentację aplikacyjną, którą wraz z konsultantem konstruował do lipca 2009 r. Obecnie poprzez działania Gminy Dziwnów, zmuszeni zostaliśmy do zmiany całej dokumentacji oraz z uwagi na nieubłaganie uciekający czas do weryfikacji zakresu rzeczowego, ograniczając się wyłącznie do zgłoszenia zadań posiadających dokumentacje projektową. Tym samym dzieląc cały projekt na dwa etapy. Jeden do sfinansowania w obecnej perspektywie, drugi zaś w następnym okresie programowania. Wartość projektu przed wystąpieniem Gminy Dziwnów wynosiła 170 mln zł przy dofinansowaniu 58%

Wn: Z jakich źródeł ma być sfinansowany projekt? Czy i kiedy rozpocznie się realizacja? W jakiej kolejności?

R.W.: Projekt planowano do realizacji w latach 2011 – 2013 w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Obecnie nie znamy wartości projektu gdyż podlega on weryfikacji, stąd nie mogę podać ostatecznej wartości projektu i stopnia dofinansowania. Będzie on wynikał z aktualizacji studium wykonalności. Kolejności realizacji zadań również jest uwarunkowana zmianą zapisów w studium.

Wn: Z jakich przyczyn gmina Dziwnów wystąpiła z ww. projektu?

R.W.: Decyzją części radnych Rady Miejskiej w Dziwnowie wyrażonej uchwałą z dnia 21 września 2009 r., Gmina Dziwnów wystąpiła ze wspólnego projektu. Przed tą decyzją odbywały się rozliczne sesje, w temacie projektu zasadniczo od prezentacji ostateczne kształtu strategicznego dokumentu jaki jest studium wykonalności tj. od lipca 2009 r. Wówczas dowiedzieliśmy się jakie minimalne środki muszą zostać zaangażowane ażeby otrzymanie dofinansowania stało się realne. Gmina Dziwnów miała do zabezpieczenia kwotę 800 tys. zł, którą Burmistrz w projekcie budżetu wpisał natomiast Rada pozostawiła zaledwie kwotę 100 tys. zł w związku z tym wnosiliśmy o zabezpieczenie ww. kwoty. W efekcie Rada Miejska podjęła uchwałę o wystąpieniu z projektu. Przyczyn było dużo, jak twierdzą radni m.in. struktura organizacyjna nowego beneficjenta, wielkość zakresu rzeczowego, brak zaufania do partnerów tego przedsięwzięcia. Wszelkie wątpliwości związane z potencjalnymi zagrożeniami zostały przez nas omówione i nie stanowiły zagrożenia dla innych gmin. Zakres projektu również wielokrotnie był omawiany. Został ustalony na wysokość ok. 40 mln zł, gdyż takie potrzeby zaistniały w tej Gminie. Niemniej jednak Rada nie uznała słuszności opinii ekspertów, konsultantów oraz specjalistów z branży uznając, że zadania te wykona sama tzw. domowym sposobem. Trudno dyskutować z takimi argumentami.

Wn: Co oznacza dla projektu wystąpienie gminy Dziwnów?

R.W.: Wystąpienie Gminy Dziwnów mocno opóźniło możliwość pozyskania dofinansowania dla pozostałych Gmin z uwagi na fakt, iż wszelkie dokumenty i decyzje musiały zostać zmienione lub są w trakcie opracowania. Wspomniany dokument - studium wykonalności, na który otrzymaliśmy dofinansowanie z NFOŚiGW musimy zmienić sami za środki gminne. Przede wszystkim decyzja o wystąpieniu zachwiała rozpoczętym procesem inwestycyjnym i naraziła pozostałe Gminy na straty, Gminę Dziwnów również.

Wn: Jakie było uzasadnienie czerwcowej uchwały Rady Miejskiej w Dziwnowie w sprawie wystąpienia ze ZGWW?

R.W.: Dla mnie uzasadnienie, które zostało podane do uchwały jest bezzasadne. W uzasadnieniu powołano się na zapisy nieobowiązującego statutu twierdząc, że ponoszenie kosztów związanych z utrzymaniem Związku nie przekłada się na wymierne korzyści dla Gminy, która dzięki inwestycji Związku uzyskała majątek w wysokości ok. 28 mln. zł, ponosząc 1 800 tys. zł kosztów przez prawie 20 lat na utrzymanie Związku. Nieopłacalne? Zarzucono nam również brak widocznych efektów w związku pozyskiwaniem środków zmierzających do uporządkowania gospodarki wodno – ściekowej, a przecież pamiętamy że prawie 9 miesięcy temu Ci sami radni zdecydowali o wystąpieniu Gminy z projektu więc nie bardzo zrozumiałe jest dla nas to, że teraz argument ten stanowi podstawę do wyjścia ze struktur Związku. Uczestniczyłem w tej sesji próbując nakłonić radnych do zmiany decyzji jak widać nieskutecznie, lecz przez cały ten czas nie opuszczało mnie przekonanie, że żadne merytoryczne argumenty nie przesłonią większej części rady jasności głosowania.

Wn: Co oznacza dla Związku wystąpienie Dziwnowa ze struktur?

R.W.: Zgodnie z obowiązującym statutem Gmina Dziwnów pozostaje w strukturach Związku do końca br. A później? Cóż, czeka nas dużo zmian i tych formalno – prawnych jak również strategicznych. Mam jedynie nadzieje, że ta decyzja nie zagrozi dalszej egzystencji Związku, bo jednak mocno uderzyła w fundamentalną ideę realizacji wspólnie, spójnych i kompleksowych projektów na Naszej Wyspie Wolin. Sprawa miała być również omawiana na Zgromadzeniu (30 czerwca br.), obok sprawy etapowania projektu w kontekście nowych ustaleń z Ministerstwem Środowiska, tak jak i projekt Związku pn. „Wyspy Wolin i Uznam – spotkania ekologiczne”, na które otrzymaliśmy decyzję o dofinansowaniu - jednak z uwagi na brak quorum Zgromadzenie Związku nie mogło obradować.