03.04.2025 5:57

Duchy Bałtyku, spotkanie z Paulem Scratonem w ms44

5 kwietnia o godzinie 18.00, spotykamy się w Galerii Sztuki Współczesnej ms44 z Paulem Scratonem, urodzonym w Wielkiej Brytanii pisarzem, autorem wędrownego eseju „Duchy Bałtyku. Podróże wzdłuż niemieckiego wybrzeża”, mówiącego również o naszej wyspie Uznam, tę wyjątkową rozmowę w ramach literackiego cyklu Archipelag Idei, poprowadzi dr Piotr Oleksy. Rozmowa prowadzona będzie w języku angielskim i symultanicznie tłumaczona na polski. Wyspiarzom, mieszkańcom archipelagu po obu stronach granicy i nie tylko, bardzo polecam to spotkanie. Scraton, ciekawie określił nasze miasto które było miejscem kończącym jego wędrówkę, jako palimpsest, no i Caspar David, to zobowiązuje. Zapraszamy.

Ta literacka podróż zaczyna się w muzeum, od spojrzenia na Mnicha nad brzegiem morza i Opactwo w dębowym lesie. Mrok obrazów Caspara Davida Friedricha pasuje do Bałtyku –„najbardziej złowieszczej i strasznej z wód Europy”. To reporterski zapis podróży wzdłuż enerdowskiego wybrzeża – od byłej granicy między niemieckiej, do granicy z Polską. Scraton odwiedza m.in. Lubekę, Rostok, Stralsund, wyspy Rugię i Uznam. Opowiada dzieje tych miejsc skupiając się głównie na jej XX-wiecznej historii zaznaczonej nazizmem i komunizmem, o które wciąż się potyka. 

Wędrowny esej Scratona przywołuje fragmenty skomplikowanej historii Niemiec. Czy zbrodnia, choćby popełniona przed naszym urodzeniem, ale w kraju, którego paszport nosimy, wciąż nas w jakiś sposób naznacza? Czy nadal ponosimy odpowiedzialność za duchy na wybrzeżu? Te pytania oraz losy zatopionych okrętów i statków, biografie wielkich pisarzy, skrawki życia w NRD i trudnych latach zjednoczenia wyznaczają tor pieszej wyprawy autora. Miejsce znajdą tu też historie wyparte i zapomniane, jak ta z Prory, miejscowości, w której na zlecenie Hitlera zbudowano ośrodek wypoczynkowy, mający zachęcić robotników do wstępowania w szeregi nazistowskiej armii. Dziś, zakłamując historię, reklamuje się ją jako modny kurort pełny nowoczesnych apartamentowców.

Duchy Bałtyku to fascynujący dziennik podróży po niemieckim wybrzeżu, pełen literackich odniesień, brutalnej historii i nostalgii. Miasta rozpadają się i giną w morzu. Bałtyk pozostaje."

 Paul Scraton – urodzony w Wielkiej Brytanii pisarz i redaktor naczelny internetowego magazynu „Elsewhere. A Journal of Place”. Autor kilku eseistyczno-reporterskich książek, w tym wydanych po polsku Dookoła. Pieszo po obrzeżach Berlina i Duchy Bałtyku. Podróże wzdłuż niemieckiego wybrzeża, a także powieści Built on Sand i noweli In the Pines. Publikował m.in. w „Times Literary Supplement”, „New Statesman”, „Literary Hub” i „The Island Review”. Współpracował również ze stacjami BBC Radio Scotland, BBC Radio Ulster, Radio Eins i rbbKultur oraz portalem Deutsche Welle. Mieszka w Berlinie, o którym napisał książkę, „Dookoła. Pieszo po obrzeżach Berlina”

Galeria Sztuki Współczesnej ms44, Świnoujście, ul. Armii Krajowej 13. Wstęp wolny.

Andrzej Pawełczyk