03.12.2024 6:03

PORTOWE PRZEPOWIEDNIE

Co kilkanaście lat pojawia się prognoza oparta o analizy uznanych w świecie firm analitycznych, mówiąca o poważnym wzroście przeładunków kontenerów w bałtyckich portach. Interpretacja wyników analiz wymaga wybitnej znajomości tematu oraz uwzględnienia faktu, że globalni przewoźnicy oraz konglomeraty logistyczne rządzące światowym rynkiem transportu i przeładunkiem towarów w kontenerach kierują się jedynie analizą stopy zwrotu i prognozami marż z inwestycji, a nie sentymentami w stosunku do tego, czy innego portu czy państwa.

Bywa , że te prognozy zostają bezrefleksyjnie przyjęte przez polityków jako pewnik mimo, iż analitycy z zasady informują o szerokim zakresie niepewności co do przyszłych zmian. W konsekwencji nowe, wielkie terminale kontenerowe powstające bez współudziału firmy wybranej spośród globalnych operatorów portowych lub światowych armatorów kontenerowców okazują się porażką. Przykłady z minionych lat to wielkie terminale w Wilhelmshaven i Amsterdamie. Czy Program rozwoju portów morskich do 2030 r, a szczególnie projekt świnoujskiego terminala kontenerowego, wpisuje się w ten negatywny scenariusz? W 2018 roku dr.hab. Maciej Matczak prof. Akademii Morskiej w Gdyni na podstawie badań ogłosił, że do 2030 roku ilość skonteneryzowanych ładunków w bałtyckich portach ma osiągnąć 25 mln TEU (!!!) a wcześniej bo w 2009 r w raporcie „Funkcjonowanie oraz perspektywy rozwoju rynku przewozów kontenerowych w Polsce do roku 2015” prognozował dla polskich terminali 6,3 mln TEU w 2030 roku. Zapewne na podstawie wyników tego oraz kilku podobnych, wysoce optymistycznych raportów polski rząd PiS we wrześniu 2019 roku ogłosił Program rozwoju portów, do którego m. in. wpisał terminale kontenerowe: w Świnoujściu na 2 mln TEU, w Gdyni na 2,5 mln TEU i w porcie centralnym w Gdańsku (2x1,5 mln TEU). Potwierdzenie realizacji tych inwestycji znalazło się także w opracowaniu „Polski Ład” z maja 2021 r.

Obecnie sytuacja wygląda następująco. Projekt Portu Centralnego w Gdańsku został bezterminowo zawieszony we wrześniu 2021 r , projekt portu zewnętrznego w Gdyni od rozpoczęcia procedury w 2020 r wciąż czeka na wybór inwestora prywatnego, co może nastąpić najwcześniej w czerwcu 2025 r. Projekt terminala w Świnoujściu wyprzedza pozostałe jako, że podpisana jest już umowa przedwstępna z konsorcjum mającym zrealizować jego budowę. Biorąc pod uwagę, że polskie terminale Gdańska i Gdyni w nowym roku osiągną przepustowość około 7 mln TEU, zrealizowanie rządowego Programu rozwoju portów oznaczałoby wzrost ich mocy do blisko 15 mln TEU w 2028 roku. Obecnie przeładunki kontenerów w bałtyckich portach tak jak 8 lat temu wciąż wynoszą jedynie około 10 mln TEU i od kilku lat mają tendencję spadkową, a polskie terminale przeładowują około 3 mln TEU. Nic nie wskazuje na to , by w kolejnych latach , w bałtyckich portach doszło do gwałtownego wzrostu przeładunków. Wprost przeciwnie. Przejmowanie ładunków kierowanych do Europy Środkowo-Wschodniej przez adriatyckie porty Triest, Koper i Rijekę , rezygnacja dwóch z sześciu armatorów wielkich kontenerowców z wchodzenia tych statków na Bałtyk (Maersk i Hapag Lloyd), a także wprowadzenie na Bałtyku żeglugi wahadłowej kontenerowców dowozowych, to tylko niektóre z powodów zmuszających do weryfikacji Programu rozwoju portów. Ogromny wpływ na globalny rynek żeglugowy ma przecież także sytuacja geopolityczna, czy polityka handlowa prowadząca do wzrostu barier w wymianie towarowej między USA, Europą, a Chinami.

Należy także podkreślić, że wszystkie wymienione w Programie słabe strony i zagrożenia dla rozwoju polskich portów wciąż pozostają aktualne. Mimo upływu 6 lat nic tu nie zmieniło się na lepsze. Dzięki determinacji ministra Marchewki zbudowanie pirsu (portowa budowla hydrotechniczna w postaci sztucznego półwyspu) o powierzchni 70 hektarów dla przyszłego terminala kontenerowego może zostać zrealizowane, ale co jest wielce prawdopodobne sam terminal z przyczyn podanych powyżej nigdy nie będzie funkcjonował w skali założonej w projekcie, dlatego należy zastanowić się jak będzie można wykorzystać ten ogromny teren dla innych celów. Być może zarząd portów ma plan B o którym zawczasu powinien poinformować władze miasta i mieszkańców Świnoujścia. Póki co możemy jedynie zgadywać co minister Marchewka przed nami ukrywa.

Andrzej Sokołowski 02.12.2024